مقدمه
سازه نگهبان یا سیستم نگهداری موقت، مجموعه‌ای از سازه‌ها و تجهیزات موقتی است که برای پایداری و ایمن سازی گودبرداری‌ها و زمین‌هایی که نیاز به حفاری دارند، مورد استفاده قرار می‌گیرد. هدف از به کارگیری سازه نگهبان، جلوگیری از ریزش خاک و محافظت از ساختمان‌ها و تاسیسات مجاور محل حفاری است. با استفاده از این سازه‌ها، خطرات ناشی از گودبرداری به ویژه در پروژه‌های شهری کاهش می‌یابد و ایمنی افراد و سازه‌های اطراف حفظ می‌شود. در ادامه این مقاله قصد داریم به بررسی دقیق‌تری در رابطه با اینکه سازه نگهبان چیست و انواع آن کدام است، بپردازیم. پس برای کسب اطلاعات بیشتر با ما همراه شوید.
فهرست
- سازه نگهبان چیست و کاربردهای آن کدام است؟
- انواع سازه نگهبان کدام است؟
- خرید مصالح برای ساخت سازه نگهبان
سازه نگهبان چیست و کاربردهای آن کدام است؟
سازه نگهبان یا سیستم پایدارسازی موقت، یکی از اجزای اساسی در مهندسی عمران و به خصوص پروژه‌های حفاری و گودبرداری است. در پروژه‌های ساختمانی، زمانی که نیاز به حفاری در عمق‌های بالا برای ایجاد زیرزمین، پارکینگ یا تاسیسات زیرزمینی وجود دارد، پایداری دیواره‌های خاکی محل گودبرداری یکی از مهم‌ترین چالش‌هاست. سازه نگهبان به عنوان سیستم پشتیبان به کار می‌رود تا از ریزش خاک جلوگیری کرده و پایداری لازم را برای ادامه عملیات فراهم کند.
انواع مختلفی از سازه‌های نگهبان وجود دارد که بسته به شرایط خاک، میزان عمق حفاری و نوع پروژه انتخاب می‌شوند. رایج‌ترین انواع این سازه‌ها شامل دیواره‌های دیافراگمی، سپرکوبی، شمع گذاری و دیوارهای بتنی پیش ساخته است. هر یک از این روش‌ها مزایا و معایب خاص خود را دارند و بر اساس شرایط محیطی و نیازهای پروژه، انتخاب می‌شوند. برای مثال، در پروژه‌های شهری که فضای محدودی در اختیار است و ساختمان‌های مجاور به شدت تحت تأثیر قرار می‌گیرند، استفاده از دیوارهای دیافراگمی یا شمع گذاری می‌تواند انتخاب مناسبی باشد.
هدف اصلی از به کارگیری سازه نگهبان، تأمین ایمنی و پایداری محل حفاری و محافظت از ساختمان‌ها و تأسیسات اطراف است. این سیستم‌ها علاوه بر کاهش خطرات احتمالی، به تیم‌های اجرایی این امکان را می‌دهند که با خیال راحت به کار خود ادامه دهند و بدون نگرانی از ریزش خاک، عملیات ساخت و ساز را به پیش ببرند. در نهایت، استفاده از سازه نگهبان یک الزام قانونی در بسیاری از پروژه‌های عمرانی است تا از ایجاد خطر برای ساکنان و ساختمان‌های مجاور و همچنین کارگران جلوگیری شود.
کاربردهای سازه نگهبان
سازه نگهبان کاربردهای متنوعی دارد و در پروژه‌های مختلفی مورد استفاده قرار می‌گیرد که مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:
گودبرداری‌های عمیق در ساختمان سازی
در پروژه‌های شهری و ساختمانی که نیاز به ایجاد فضاهای زیرزمینی مانند پارکینگ، انبار یا تاسیسات وجود دارد، سازه نگهبان به حفظ پایداری دیواره‌های گودبرداری کمک می‌کند و از ریزش خاک به داخل محل حفاری جلوگیری می‌کند.
پروژه‌های مترو و تونل سازی
سازه نگهبان در پروژه‌های زیرساختی بزرگ مانند ساخت تونل‌ها و مترو نقش بسیار مهمی ایفا می‌کند، چرا که این پروژه‌ها نیازمند حفاری‌های عمیق و گسترده هستند و پایداری و ایمنی محل حفاری در این مواقع ضروری است.
پروژه‌های آبی و ساحلی
در سازه‌های کنار رودخانه، سدها، بنادر و اسکله‌ها، سازه نگهبان به جلوگیری از ورود آب و خاک به داخل حفاری و حفظ پایداری دیواره‌های سازه کمک می‌کند و از فرسایش و تخریب آن‌ها جلوگیری می‌کند.
پروژه‌های راه سازی و پل سازی
در ساخت پل‌ها و جاده‌هایی که نیاز به حفاری در کنار دیواره‌ها یا شیب‌های تند دارند، سازه نگهبان برای پایداری و ایمنی محل حفاری مورد استفاده قرار می‌گیرد و مانع از لغزش یا ریزش زمین می‌شود.
پایدارسازی شیب‌های خطرناک
در مناطقی که دارای شیب‌های تند و ناپایدار هستند، از سازه نگهبان برای جلوگیری از ریزش و ایجاد زمین لغزه استفاده می‌شود. این سازه‌ها به عنوان یک سیستم حفاظتی، مانع از حرکت توده‌های خاک در شیب‌های ناپایدار می‌شوند.
به طور کلی، کاربردهای سازه نگهبان در پروژه‌های مختلف به دلیل تامین ایمنی، کاهش خطرات و فراهم کردن شرایط مناسب برای ادامه عملیات‌های ساخت و ساز گسترده است.
انواع سازه نگهبان کدام است؟
در انتخاب نوع سازه نگهبان، عوامل مهمی همچون عمق گود و نوع خاک اطراف آن تأثیرگذارند. به طور کلی، سازه‌های نگهبان به شش نوع اصلی تقسیم می‌شوند که هر کدام ویژگی‌ها و کاربردهای خاص خود را دارند. در ادامه به بررسی انواع آن می‌پردازیم:
1. سازه نگهبانی خرپایی
سازه نگهبان خرپایی یکی از رایج‌ترین انواع سازه‌های نگهبان است که معمولاً در گودبرداری‌های کم عمق مورد استفاده قرار می‌گیرد. مراحل اجرای این سازه شامل حفر گودال برای استقرار اعضای عمودی خرپا، آرماتوربندی و نصب تیرآهن‌های عمودی و مایل است. این سازه به خاطر سادگی در اجرا و قابلیت استفاده مجدد محبوب است، اما نیاز به فضای زیاد و سرعت اجرای پایین از معایب آن محسوب می‌شود.
2. سازه نگهبان مهار متقابل
این نوع سازه که به نام “روش پشت بندهای افقی و مایل” نیز شناخته می‌شود، بیشتر در گودهای باریک شهری به کار می‌رود. در این روش، اعضای عمودی و افقی دیواره‌ها با تیرآهن‌های IPE به یکدیگر متصل می‌شوند تا از جابجایی خاک جلوگیری شود. از معایب این روش می‌توان به اشغال فضای زیاد و محدودیت در استفاده از ماشین آلات اشاره کرد.
3. سازه نگهبان نیلینگ یا میخ گذاری
در این روش، خاک به صورت مرحله‌ای از عمق 2 تا 4 متر برداشته می‌شود و دیواره گود با سوراخ‌هایی در فواصل مشخص تقویت می‌شود. میخ‌های فولادی (نیل) در این سوراخ‌ها قرار می‌گیرند و به این ترتیب پایداری خاک افزایش می‌یابد. از مزایای این روش می‌توان به کاهش مصالح و صرفه جویی در زمان و هزینه اشاره کرد، اما عدم تناسب با زمین‌های دارای سطح آب زیرزمینی بالا و احتمال خوردگی از معایب آن است.
4. سازه نگهبان انکراژ
سازه نگهبان انکراژ مشابه نیلینگ است، با این تفاوت که بین میل‌های مهار، پروفیل‌های قائم و صفحات بتن پیش ساخته قرار می‌گیرند. این سازه به بهبود مشخصات مکانیکی خاک کمک می‌کند و فضای کمتری در گود اشغال می‌کند. اما اجرای آن نیازمند زمان، هزینه و تجهیزات خاص است.
5. سازه نگهبان سرکوبی
در این روش، سپرهایی در طرفین گود کوبیده می‌شوند و سپس عملیات خاک برداری آغاز می‌شود. پس از اتمام خاک‌برداری، تیرهای پشت بند افقی و قیدهای فشاری قائم به سپرها متصل می‌شوند. از مزایای این روش می‌توان به سرعت اجرای بالا و امکان استفاده مجدد از سپرها اشاره کرد، اما نیاز به تجهیزات خاص و ایجاد آلودگی صوتی از معایب آن است.
6. سازه نگهبان شمع کوبی
در این روش، چاه‌هایی با قطر 80 تا 100 سانتی‌متر در اطراف گود حفر می‌شوند و سپس شمع‌های بتنی درون آن‌ها قرار داده و بتن ریزی می‌شود. این نوع سازه به دلیل سرعت بالای اجرا و هزینه پایین می‌تواند به عنوان سازه نگهبان دائم یا موقت استفاده شود. با این حال، افزایش تعداد شمع‌ها در عمق بیشتر و عدم امکان استفاده از شمع‌های آماده در پروژه‌های شهری از معایب آن به شمار می‌رود.
به طور کلی، انتخاب نوع مناسب سازه نگهبان بستگی به شرایط خاص پروژه، ویژگی‌های خاک، و نیازهای ایمنی دارد و هر یک از این سازه‌ها با مزایا و معایب خاص خود طراحی و استفاده می‌شوند.
خرید مصالح برای ساخت سازه نگهبان
جهان آسین سپاهان یکی از شرکت‌های معتبر و باسابقه در زمینه فروش انواع مصالح صنعتی و ساختمانی است. برای ساخت سازه نگهبان از تجهیزات مختلفی مانند میلگرد، تیرآهن و… استفاده می‌شود که می‌توانید با مراجعه به سایت شرکت به راحتی آن را خریداری کنید.
سخن آخر
سازه نگهبان، سیستمی است که برای پایداری و ایمن سازی دیواره‌های خاکی در پروژه‌های حفاری و گودبرداری استفاده می‌شود. انواع مختلفی از سازه‌های نگهبان وجود دارد که شامل سازه‌های خرپایی، مهار متقابل، نیلینگ، انکراژ، سرکوبی و شمع کوبی هستند. هر یک از این روش‌ها بر اساس عمق گود، نوع خاک و شرایط محیطی انتخاب می‌شوند و مزایا و معایب خاص خود را دارند. به طور کلی، هدف از به‌کارگیری سازه‌های نگهبان جلوگیری از ریزش خاک و حفظ ایمنی افراد و ساختمان‌های مجاور در حین انجام عملیات‌های عمرانی است. در این مقاله به بررسی اینکه سازه نگهبان چیست و چه کاربردهایی دارد، پرداختیم. شما عزیزان می‌توانید سوالات خود را در این زمینه با کارشناسان ما در میان بگذارید.
سوالات متداول
1. سازه نگهبان چیست و چرا به آن نیاز داریم؟
سازه نگهبان سیستمی است که برای حفظ پایداری دیواره‌های خاکی در پروژه‌های حفاری و گودبرداری استفاده می‌شود. این سازه‌ها از ریزش خاک و آسیب به ساختارهای مجاور جلوگیری می‌کنند و ایمنی کارگران را تأمین می‌کنند.
2. چه نوع سازه‌های نگهبانی وجود دارد؟
انواع سازه‌های نگهبان شامل سازه‌های خرپایی، مهار متقابل، نیلینگ، انکراژ، سرکوبی و شمع‌کوبی هستند. انتخاب نوع مناسب بستگی به عمق گود، نوع خاک و شرایط محیطی دارد.
3. مزایای استفاده از سازه نگهبان چیست؟
مزایای سازه نگهبان شامل جلوگیری از ریزش خاک، تأمین ایمنی کارگران و ساختمان‌های مجاور، و امکان ادامه عملیات ساختمانی با خیال راحت است. این سازه‌ها همچنین می‌توانند به حفظ محیط زیست و کاهش آسیب به زیرساخت‌ها کمک کنند.