مقدمه
اجرای راه پله در سازههای فلزی به دلیل سرعت بالای فرآیند ساخت، نسبت به سازههای بتنی محبوبیت بیشتری دارد. در سازههای بتنی، زمانبر بودن فرآیند سفت شدن بتن یکی از عوامل اصلی کند شدن پیشرفت کار است. اما ساخت سازه، چه از نوع فلزی باشد و چه بتنی، همواره نیازمند رعایت دقیق نقشههای مهندسی است. این نقشهها بر اساس قوانین و مقررات داخلی و بینالمللی تدوین میشوند و اصول مشخصی را برای اجرای راه پله تعیین میکنند. راه پلههای ساخته شده با تیرآهن معمولاً به دو روش اجرا میشوند که هر کدام ویژگیها و مزایای خاص خود را دارند. انتخاب روش مناسب به عواملی مانند نوع سازه، کاربرد راه پله و شرایط اجرایی پروژه بستگی دارد. در ادامه، این دو روش را به طور کامل توضیح خواهیم داد تا دیدگاه دقیقتری نسبت به ۲ روش اجرای راه پله با تیرآهن به دست آورید.
اجزای راه پله و اهمیت آن
برای ساخت راه پله با تیرآهن، آشنایی با اجزای اصلی آن امری ضروری است. در سازههای فلزی، راه پلههای تیرآهنی از دو بخش اصلی تشکیل میشوند که عبارتند از: پاگرد و بازو. هرکدام از این بخشها نقشی حیاتی در پایداری و عملکرد راه پله دارند. در ادامه، این اجزا را به تفصیل توضیح میدهیم:
۱. پاگرد
پاگرد بخشی افقی و مسطح از راه پله است که به عنوان محل استراحت یا انتقال بین دو ردیف پله عمل میکند. این بخش به طور معمول در دو نقطه ساخته میشود:
- پاگرد طبقه که در تراز طبقه و در انتهای مسیر یک راه پله قرار دارد.
پاگرد نیم طبقه که در میان دو ردیف پله ایجاد میشود و امکان تغییر مسیر یا تقسیم ارتفاع را فراهم میکند.
پاگردها از نظر طراحی اهمیت زیادی دارند، زیرا علاوه بر ایجاد استحکام در ساختار راه پله، به راحتی و ایمنی افراد کمک میکنند. ابعاد و محل قرارگیری پاگردها باید دقیقاً مطابق با نقشه مهندسی طراحی شود تا تحمل بارهای وارده را بهدرستی مدیریت کند.
۲. بازو (شمشیری)
بازو، که در اصطلاح فنی به آن “شمشیری” نیز گفته میشود، یکی از اجزای کلیدی راه پله است. بازوها وظیفهی پشتیبانی از پلهها و انتقال بار آنها به سازه اصلی را بر عهده دارند. راهپلههای فلزی معمولاً از دو بازو تشکیل میشوند که با دقت از تیرآهن طراحی و برش داده شدهاند.
نکات مهم درباره بازوها
- طراحی: شکل و ابعاد شمشیریها بر اساس نقشه مهندسی تعیین میشود. برش تیرآهن برای ساخت شمشیریها باید با ابزار دقیق انجام شود تا زاویهها و ابعاد کاملاً مطابق طراحی باشد.
- تعداد پلهها: تعداد پلهها بین دو بازو میتواند متفاوت باشد، اما طبق استاندارد، هر بازو نمیتواند بیش از ۱۱ پله را تحمل کند. این محدودیت به دلیل رعایت اصول ایمنی و پایداری راه پله است.
- طول بازوها: طول بازوها معمولاً با توجه به شیب راه پله و ارتفاع طبقات متغیر است. در نتیجه، ممکن است طول دو بازوی یک راه پله با یکدیگر تفاوت داشته باشد.
- کاربرد: بازوها به گونهای طراحی میشوند که وزن پلهها و افراد را به سازه اصلی منتقل کرده و پایداری کلی راه پله را تضمین کنند.
ساخت و نصب اجزای راه پله با تیرآهن نیازمند دقت بالا و رعایت استانداردهای مهندسی است. هرگونه خطا در طراحی یا اجرای این اجزا میتواند ایمنی سازه را به خطر بیندازد. از این رو، استفاده از متخصصان مجرب در این زمینه ضروری است.
۲ روش اجرای راه پله با تیرآهن کدام است؟
ساخت راه پله با تیرآهن به دو روش کلی انجام میشود که بر اساس مقررات داخلی و همچنین آیین نامه انجمن سازههای فولادی آمریکا (AISC) طراحی و اجرا میشود. در ادامه هر دو روش را به صورت دقیق بررسی میکنیم.
۱. اجرای راه پله با تیرآهن بر اساس قوانین و مقررات داخلی
این روش متناسب با قوانین ساختمانی داخلی اجرا میشود و نیازمند طراحی دقیق نقشهها و توجه به جزئیات اجرایی است. تمامی مشخصات مانند شیب راه پله، زوایای برش و جوش تیرآهن، نوع و ابعاد تیرآهن و ارتفاع پلهها در این نقشهها مشخص میشوند. مراحل اجرای این روش عبارتند از:
۱-۱. اجرای رمپ
رمپ یا شیب راه اصلیترین بخش راه پله است که توسط شمشیریها ساخته میشود. برای ساخت رمپ از تیرآهن IPE (نوعی تیرآهن استاندارد اروپایی) استفاده میشود که به دلیل وزن کم و مقاومت خمشی بالا در ساخت و ساز بسیار رایج است. سایز تیرآهن با توجه به نقشه مهندسی انتخاب میشود و معمولاً از اندازههای ۱۴، ۱۶ یا ۱۸ استفاده میکنند. انتخاب سایز تیرآهن به بار وارده و ارتفاع طبقه بستگی دارد؛ هر چه سایز تیرآهن بزرگتر باشد، تحمل بار بیشتری دارد ولی وزن آن نیز بیشتر خواهد بود.
۲-۱. برشکاری تیرآهن
تیرآهنها برای تطبیق با نقشه و طراحی راه پله نیاز به برش دقیق دارند. برش تیرآهن باید با دقت انجام شود تا زوایا و ابعاد دقیقاً مطابق طراحی باشد. گاهی برای ایجاد شیب یا زاویه مناسب، انتهای تیرآهن خم میشود. دو روش رایج برای برش تیرآهن وجود دارد:
- برش گرم: با استفاده از مشعل یا دستگاههای حرارتی.
- برش سرد: با دستگاههایی مانند اره دیسکی که دقت بالاتری دارند و باعث ایجاد لبههای صافتر میشوند.
۳-۱. جوشکاری
جوشکاری، یکی از مهمترین مراحل ساخت راهپله با تیرآهن است. برای اتصال تیرآهنها و ایجاد اتصالات قوی، از روش جوشکاری MIG استفاده میشود. این نوع جوشکاری با گاز خنثی انجام شده و به پایداری و استحکام جوش کمک میکند. نقاط اتصال تیرآهنها به دلیل ضعف ذاتی جوش باید تقویت شوند. برای این منظور از ورقهای فولادی تقویتی در محل جوش استفاده میشود.
۴-۱. اتصال به پی
اتصال راه پله به سازه اصلی معمولاً از طریق بیس پلیت (Base Plate) انجام میشود. بیس پلیت، یک ورق فولادی ضخیم و مستطیلی است که بهعنوان تکیهگاه در پایه راه پله یا ستونها استفاده میشود. این ورق به پی یا سازه اصلی جوش داده میشود تا راه پله محکم و ایمن باشد.
۵-۱. کفپوش راه پله
پس از اتمام مراحل سازهای، روی پلهها کفپوش میشود. کفپوشهای رایج شامل سرامیک، چوب، فلز یا حتی شیشه هستند. انتخاب نوع کفپوش بستگی به طراحی داخلی ساختمان و نوع کاربری دارد.
علاوه بر زیبایی، کفپوش باید مقاومت بالایی در برابر سایش و فشار داشته باشد.
۲. اجرای راه پله با تیرآهن بر اساس آییننامه AISC
در روش AISC که مطابق استانداردهای انجمن سازههای فولادی آمریکا است، جزئیات طراحی و اجرا به طور دقیق تعریف شده است. این روش بیشتر در ساختمانهای تجاری و صنعتی رایج است و از تیرهای مختلف مانند تیرهای طولی (Stringer)، قوطیها و پروفیلها برای ساخت راه پله استفاده میشود.
مراحل اجرای این روش
۱. برش و آماده سازی تیرآهن: تیرآهنها طبق ابعاد مشخص در نقشه برش داده میشوند. برای پاگرد اصلی طبقه، تیرآهنها به صورت افقی زیر آن نصب میشوند.
۲. نصب تیرهای پشتیبان: در این روش از تیرهای عمودی HSS (مقاطع سازهای توخالی) به عنوان پشتیبان استفاده میشود. این تیرها به پایداری بیشتر راه پله کمک کرده و وزن را به سازه اصلی منتقل میکنند.
۳. نصب پروفیلهای کمکی: برای استحکام بیشتر، از پروفیلهای مختلف مانند قوطی، نبشی، و میلگردهای مهاری استفاده میشود. این مقاطع فولادی به افزایش مقاومت و جلوگیری از انحراف راهپله کمک میکنند.
۴. تعیین ارتفاع پله: در آیین نامه AISC، ارتفاع هر پله باید بین ۵ تا ۱۰ اینچ (۱۲.۷ تا ۲۵.۴ سانتیمتر) باشد. این استاندارد به ایمنی و راحتی در استفاده کمک میکند.
پروفیلهای مورد استفاده در ساخت راه پله
برای اجرای راه پله با تیرآهن، از مقاطع فولادی مختلفی استفاده میشود که هرکدام نقش خاصی دارند:
- تیرآهن: بهعنوان عنصر اصلی در ساخت شمشیریها و پاگرد.
- نبشی: برای اتصالات و تقویت سازه.
- میلگرد مهاری: برای محکم کردن شمشیریها و جلوگیری از لرزش.
- قوطی فولادی: در روش AISC برای تیرهای افقی و عمودی به کار میرود.
اجرای راه پله با تیرآهن یکی از روشهای کارآمد و سریع در سازههای فلزی است که بسته به قوانین داخلی یا استانداردهای بینالمللی قابل انجام است. انتخاب روش مناسب و استفاده از مصالح باکیفیت، نقش مهمی در ایمنی و دوام راه پله دارد.
نکات مهم برای اجرای راه پله با تیرآهن
برای اجرای اصولی راه پله با تیرآهن، رعایت استانداردهای فنی و مهندسی بسیار اهمیت دارد. این استانداردها به ایمنی، استحکام و کارایی راهپله کمک میکنند. در ادامه، نکات مهم را مورد بررسی قرار خواهیم داد.
فاصله بین دو تیرآهن شمشیری
فاصله استاندارد بین دو تیرآهن شمشیری راهپله باید ۹۰ سانتیمتر باشد. این فاصله بهگونهای طراحی شده است که هم استحکام و تعادل سازه حفظ شود و هم حرکت افراد به راحتی امکان پذیر باشد. اگر فاصله بیشتر از حد استاندارد باشد، پایداری راه پله کاهش یافته و خطرات ایمنی به وجود میآید. در مقابل، فاصله کمتر نیز ممکن است فضای حرکتی کافی را محدود کند.
مقاوم سازی کف پله
برای جلوگیری از خم شدگی یا ترک خوردگی کف پله، باید از ۴ عدد میلگرد سایز ۲۰ در ساختار آن استفاده کرد. این میلگردها وزن وارده به کف پله را تحمل کرده و استحکام سازه را افزایش میدهند. این موضوع به ویژه در مواردی که کفپوش راه پله از مواد سنگین مانند بتن یا سنگ باشد، اهمیت بیشتری پیدا میکند.
شروع ساخت از روی پی
ساخت راه پله با تیرآهن باید از پی ساختمان آغاز شود. پی به عنوان نقطه اصلی تحمل کننده وزن سازه، مهمترین بخش راه پله است و باید کاملاً مقاوم باشد. اگر ساخت راه پله از نقطهای غیر از پی شروع شود، احتمال نشست سازه یا ایجاد ضعف در ساختار کلی آن افزایش مییابد.
تراز تیر نیم طبقه و پاگرد
تراز تیرهای نیم طبقه و پاگرد باید پیش از اجرای کف سازی، به دقت تعیین شود. این کار تضمین میکند که راه پله با سایر بخشهای ساختمان همتراز باشد و از هرگونه انحراف یا ناصافی جلوگیری شود. برای این منظور، معمولاً از ابزارهای ترازسنج دقیق استفاده میشود تا مطمئن شویم که ساختار نهایی کاملاً هماهنگ است.
ارتفاع استاندارد هر پله
ارتفاع استاندارد هر پله معمولاً ۱۸ سانتیمتر است و به دو بخش تقسیم میشود: ساق پله که عمودی بوده و حدود ۱۳ تا ۱۴ سانتیمتر ارتفاع دارد و کف پله که افقی است و ۴ تا ۵ سانتیمتر ارتفاع دارد. رعایت این ابعاد باعث میشود که افراد به راحتی از پلهها استفاده کنند. تغییر این اندازهها میتواند حرکت روی پله را دشوار و خطرناک کند.
انتخاب مناسب تیرآهن
انتخاب تیرآهن مناسب برای راه پله باید بر اساس کیفیت، نوع سازه و بودجه انجام شود. تیرآهنهایی نظیر IPE یا IPB بسته به نیاز سازه و میزان بار وارده انتخاب میشوند. قیمت تیرآهن نیز یکی از عوامل تعیین کننده است، اما نباید به کیفیت آن لطمه وارد شود. تیرآهن بیکیفیت میتواند به زنگ زدگی یا ضعف ساختاری در طول زمان منجر شود که هزینههای تعمیر و نگهداری را افزایش میدهد.
خرید تیرآهن با کیفیت بالا و قیمت مناسب در سراسر کشور
خرید تیرآهن از شرکت جهان آسرین سپاهان گزینهای مطمئن برای تأمین مصالح باکیفیت در پروژههای ساختمانی و صنعتی است. این شرکت با ارائه انواع تیرآهنهای استاندارد نظیر IPE، IPB و سایر مقاطع فولادی، توانسته است نیازهای مختلف مشتریان را برآورده کند. جهان آسرین سپاهان با بهرهگیری از تکنولوژیهای پیشرفته و همکاری با تولیدکنندگان معتبر، محصولاتی با مقاومت بالا و قیمت رقابتی ارائه میدهد. همچنین، خدمات مشاوره فنی این شرکت به مشتریان کمک میکند تا بر اساس نوع پروژه و بودجه، انتخاب مناسبی داشته باشند و بهترین نتیجه را از سرمایه گذاری خود بگیرند.
سخن آخر
اجرای راه پله با تیرآهن یکی از روشهای پرکاربرد و مقاوم در ساخت و ساز است که به دلیل استحکام بالا، سرعت اجرا و انعطاف پذیری در طراحی، مورد توجه مهندسان و معماران قرار گرفته است. این روش شامل استفاده از تیرآهنهای شمشیری برای ایجاد ساختار اصلی پله و پاگرد بوده و با رعایت استانداردهای فنی مانند فاصله مناسب تیرآهنها، تقویت کف پله با میلگرد و جوشکاری دقیق، ایمنی و دوام راه پله تضمین میشود. اجرای صحیح این نوع راهپله علاوه بر کارایی بالا، امکان استفاده در پروژههای مسکونی، تجاری و صنعتی را فراهم میکند و میتواند با انواع کفپوشها مانند بتن، سنگ یا شیشه تکمیل شود. ذز این مقاله به بررسی کامل این موضوع پرداختیم. شما عزیزان میتوانید سوالات خود را در این زمینه با کارشناسان ما در میان بگذارید.
سوالات متداول
۱: چرا اجرای راه پله با تیرآهن محبوب است؟
به دلیل استحکام بالا، سرعت اجرا، انعطافپذیری در طراحی و قابلیت استفاده در انواع پروژههای ساختمانی، اجرای راه پله با تیرآهن بسیار محبوب است.
۲: چه نکاتی برای ساخت راهپله با تیرآهن باید رعایت شود؟
فاصله استاندارد بین تیرآهنها، تقویت کف پله با میلگرد، استفاده از جوشکاری دقیق و شروع ساخت از روی پی از نکات مهم هستند.
۳: چه نوع تیرآهنی برای راهپله مناسب است؟
تیرآهنهای IPE یا IPB بسته به نوع پروژه و میزان بار وارده، گزینههای مناسب برای اجرای راهپله هستند.